Salihli'de petrol var mı?

Evet var demeyi çok isterdim! Şeklinde bir yanıt beklemeyin. Bir yerde petrolün  var olması başka bir şey, var olan  petrolün işletilip ekonomiye kazandırılması  başka birşey. Yıl 1997. Doktoramı yeni bitirmişim. O dönemde Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Batı Anadolu'da petrol arıyor. Sarıgöl ilçesinden Manisa'ya kadar uzanan Gediz Havzası ile Sarayköy ilçesinden Söke'ye kadar uzanan Büyük Menderes Havzası hedef alanlar olarak seçilmiş. Ben de doktoramı Denizli Havzasında tamamladığımdan, o dönemin TPAO danışmanı bana reddedemeyeceğim bir teklifte bulundu. Bize Doktora tezini ver. Biz de sana şoförüyle birlikte kırmızı ciplerden birini verelim, bölgede istediğin yere gidip çalışmalarını yap dediler. hemen kabul ettim ve 2 ay boyunca TPAO'nun Denizli kampında kaldım. Müthiş bir deneyimdi benim için. Farklı üniversitelerden oluşan bilim insanlarıyla birlikte çalışma fırsatı bulmuştum. Amaç her iki havzada petrolün varlığına dair veri bulmak. Bu amaç kapsamında belirledikleri hedefler var; petrolün anakayası olabilecek organik maddece zengin bir kayacı bulmak, bu anakayanın belirli bir derinliğe gömüldüğünü ispatlamak ve bu derinlikteki ana kayanın yeterli sıcaklık ve basınç koşullarında ergiyerek ham petrol şeklinde yerleşebileceği gözenekli bir kayacın varlığını belgelemek. Tabii böyle bir kayacın gözeneklerine yerleşen ham petrolün yeryüzüne ulaşmasını engelleyen geçirimsiz bir örtü kayacına da ihtiyaç var. Tüm bunlar sağlanıyorsa, o bölgede petrol var demektir. Bunun için önce jeolojik harita yapıldı. Bozdağların hem Alaşehir'e bakan ve hem de Nazilli'ye bakan yamaçlarını adım adım dolaştık. Bu yamaçlarda günümüzden yaklaşık 20 milyon yıl önce oluşmuş organik maddece zengin Bitümlü Şeyl denilen kayaları bulduk. Bunlardan örnekler alındı ve Ankara'ya laboratuvara götürüldü. TPAO'nun jeokimya konusunda uzman olan jeologları bitümlü Şeyl örneklerini laboratuvar şartlarında derinliğe bağlı belirli bir basınca ve sıcaklığa tabii tuttular. Yaklaşık 2 bin metre derinliğe karşılık gelen basınç ve sıcaklık değerlerinde kayacın ergiyerek ham petrol şeklinde aktığını gördüler. O zaman dediler ki, Bozdağların 500 metre yüksekliğindeki yamaçlarından aldığımız bu örneklere ait kayalar, Gediz ve Büyük Menderes havzasında 2 bin metre derine gömülmüşse yeterli sıcaklık ve basınç altında kalmış demektir. Bu derinlikte gözenekli bir yan kayaca yerleşmişse, sondaj yapıp kayanın gözeneklerinden petrolü alabiliriz. Acaba 2 bin metre derinde bu düşünceyi doğrulayacak bir jeolojik yapı var mıydı? Bunu göre ilmek için sismik yansıma dediğimiz jeofizik yöntemlerle Gediz ve Büyük Menderes havzalarında kesitler alındı. Daha sonra Bozdağlardaki jeolojik veriler ile havzalardaki sismik yansıma verileri birleştirilince, Alaşehir ilçesinin kuzeyindeki düzlükte 3 noktada sondaj yapıldı. Açılan sondaj kuyularında 2 bin metrelerde kumtaşı dediğimiz kayaların gözeneklerinde petrole rastlandı ve 1998 yılında işletilmeye başlandı. Fakat kısa bir süre sonra bazı problemler nedeniyle petrol üretimi durduruldu. Daha sonra 2010 yılında özel bir şirket tarafından işletilen petrol varillerle Aliağa rafinerisine gönderildi. Yanlış hatırlamıyorsam günde 100 varil petrol işletildi o dönemde. Yani geçenlerde basında çıkan "Salihli'de petrol bulundu" haberi ile ilgili çalışmalar, ta 1998 yılına dayanıyor. Peki Salihli kuzeyindeki petrol durup dururken, 2 bin metre derinlikten yeryüzüne nasıl geldi de halk bunu gözleriyle gördü? Tabii ki Fay dediğimiz kırık hatları sayesinde. Bölgede meydana gelen depremler zamanla derindeki petrolün fay hatları boyunca yüzeye doğru göç etmesine neden oluyor. Ama aslında işletilecek petrol çok aşağılarda duruyor. Yani milyonlarca yıl önce hayvan ve bitki kalıntılarından oluşmuş olan kayalar, faylarla 2 bin metre derinliğe atıldıklarında, ergiyerek ham petrol şeklinde yakınındaki gözenekli kumtaşlarına yerleşmiş olan bu petrolü bulup çıkarmak, yerbilimcilerin yapacağı çalışmalarla mümkün. Tabii bunun için bilimsel çalışmalara yeterli yatırımı yapmak ve doğru jeopolitik yaklaşımlarda bulunmak çok önemli. Ne demiş büyüklerimiz. Petrol vardı da biz mi içtik?